Χορεύοντας με τους λύκους
Μια ευημερούσα κοινωνία

Της Κοραλίας Τιμοθέου*

Στο λύκειο, το σχολείο των λύκων, η μελέτη μιας αγέλης μας διδάσκει πολλά για τον εαυτό μας και την κοινωνία μας.

Η λέξη λύκειο προέρχεται από το αρχαίο «λύκειον», το γυμναστήριο που βρισκόταν δίπλα στο ναό του Λυκείου Απόλλωνα στην Αθήνα.

Η επικρατέστερη εκδοχή για το προσωνύμιο του Απόλλωνα «Λύκειος» καταλήγει στην αρχαία ρίζα – λύκη που σχετίζεται με το φως. Ίσως εκ πρώτης όψεως να μην έχει σχέση με το δυναμικό τετράποδο. Όποιος όμως πιστεύει ότι οι λύκοι δεν είναι φωτισμένα πλάσματα, ας το ξανασκεφτεί.

Τι μπορούμε λοιπόν να αποκομίσουμε από μια περιδιάβαση στο λύκειο, στο σχολείο των λύκων;

Η σοφία των γηρατειών

Οι λύκοι γερνούν, όπως και οι άνθρωποι: τραύματα και παλιές ασθένειες συσσωρεύονται, ο οργανισμός εξασθενεί, τα δόντια χαλούν. Αυτή είναι η χρονική στιγμή στην οποία ενεργοποιείται το κοινωνικό σύστημα «οικογένεια». Η αγέλη στηρίζει με ιδιαίτερη στοργή και σεβασμό τα «συνταξιούχα» μέλη της. Το κύρος τους δεν αμφισβητείται αλλά μάλλον επιζητείται η εμπειρία τους: στο κυνήγι, σε κάποια εσωτερική διένεξη ή εξωτερική αντιπαλότητα. Οι ηλικιωμένοι λύκοι θεωρούνται από την αγέλη τους ανεκτίμητο κεφάλαιο.

Η κοινωνία βασίζεται στην επικοινωνία

Οι λύκοι επικοινωνούν με πολλούς τρόπους. Φωνητικά, εκτός από τα πολυάριθμα είδη ουρλιαχτών, γαυγισμάτων και γρυλισμάτων, το εν χορώ ουρλιαχτό χρησιμεύει ως τελετουργικό για τη σύσφιξη των οικογενειακών δεσμών. Είναι κάτι σαν ομαδικό τραγούδι ή ψαλμωδία.

Η γλώσσα του σώματος είναι το άλφα και το ωμέγα στην επικοινωνία. Οι λύκοι είναι διακριτικοί. Ένα κούνημα της ουράς, η διαστολή της κόρης του ματιού, το τρίξιμο των δοντιών είναι αρκετά για να πουν όσα παλεύουμε οι άνθρωποι να μεταδώσουμε με το λεξιλόγιο μας των 100.000 λέξεων που κάποτε κι αυτό δεν μας φτάνει.

Για τους λύκους η σωματική επαφή είναι ρεζερβέ για την επίδειξη στοργής και εμπιστοσύνης. Όπως και στον άνθρωπο, ένα απαλό χάδι έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή αντικαταθλιπτικών διαβιβαστικών ουσιών στον εγκέφαλο, της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης και την αύξηση της ωκυτοκίνης, της ορμόνης της ηρεμίας και της εμπιστοσύνης.

Η σαφήνεια στην επικοινωνία των λύκων διευκολύνει την αποτελεσματική συνεννόηση, το κτίσιμο σχέσεων εμπιστοσύνης και τη μείωση των θερμών επεισοδίων. Αποτέλεσμα: η επιβίωση.

Γιατί η πατρίδα είναι ιερή

Για τους λύκους πατρίδα είναι ο ζωτικός χώρος όπου ζουν, κυνηγούν και αισθάνονται ασφαλείς. Το μέγεθος της πατρίδας μιας αγέλης δεν έχει καμία σχέση με το κύρος αλλά με τη ανάγκη για επιβίωση. Σε εύφορες περιοχές, με πυκνή βλάστηση, νερό και πολύ θήραμα, ο ζωτικός χώρος μιας αγέλης είναι πολύ μικρότερος και μια περιοχή μπορεί έτσι να φιλοξενήσει πολλές αγέλες αφού μπορεί να παρέχει τροφή και καταφύγιο σε μεγαλύτερους αριθμούς. Σε περιοχές όπου το θήραμα είναι δυσεύρετο, οι λύκοι αναγκάζονται να διευρύνουν τα σύνορα τους για να εξασφαλίσουν την τροφή τους μέσα σε αυτά.

Σαφή και καλά οριοθετημένα σύνορα σημαίνουν λιγότερες προστριβές με τους γείτονες και λιγότερη βία, αφού στην τελική οι λύκοι είναι πολύ παθιασμένοι υπερασπιστές της πατρίδας τους σε περίπτωση που κάποιος απειλεί να τους την πάρει.

Σε περίπτωση αιματοχυσίας οι λύκοι αποτελούν πρότυπο αυτοθυσίας για την αγέλη τους αλλά και αλτρουισμού προς τους ηττημένους, εφόσον αυτοί υποχωρήσουν ή υποταχθούν, χαρακτηριστικά που δεν συναντάμε στους - κατευφημισμό - γκρίζους λύκους της Τουρκίας.

Οι λύκοι μεταναστεύουν, όπως και οι άνθρωποι, εφόσον χρειαστεί να αναζητήσουν καινούρια πατρίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Ποικιλία-διαφορετικότητα-ανοχή

Οι λύκοι έχουν αναπτύξει μια φιλία χιλιάδων χρόνων με τα… κοράκια! Όσο και να διαφέρουν τα δύο είδη, οι δεσμοί που τους συνδέουν είναι άρρηκτοι. Ένας λόγος είναι ότι είναι τόσο διαφορετικοί ώστε να μην αποτελούν απειλή ο ένας για τον άλλο. Άλλος είναι ότι η σχέση τους στηρίζεται στο αμοιβαίο όφελος. Τα κοράκια είναι καλοί ανιχνευτές. Από τα ψηλά τους παρατηρητήρια, εντοπίζουν έγκαιρα υποψήφια θηράματα ή ενδεχόμενους κινδύνους και ενημερώνουν τους τετράποδους φίλους τους με εξειδικευμένα κρωξίματα. Όταν οι λύκοι σκοτώσουν το θήραμα, τα κοράκια άφοβα εφορμούν ανάμεσα στους δικαιούχους για να γευματίσουν. Οι λύκοι τα ανέχονται τόσο στη βάση της αλληλοβοήθειας όσο και λόγω του ότι οι ποσότητες που τα πτηνά καταναλώνουν σπάνια είναι συγκρίσιμες με αυτές που χρειάζονται οι ίδιοι για να χορτάσουν. Τα κοράκια επίσης «αναλαμβάνουν» την καθαριότητα των λημεριών των λύκων τρώγοντας τα κόπρανα τους.

Ένα σμήνος από κοράκια είναι σταθεροί δορυφόροι μιας αγέλης λύκων. Μεγαλώνουν μαζί, παίζουν, κυνηγούν και τρέφονται μαζί. Αντιλαμβάνονται τη σημασία της συνεργασίας.

* www.koraliatimotheou.com, Η σοφία των λύκων,  Έλι Ράντινγκερ. Επισκεφθείτε, το ελληνικό καταφύγιο του λύκου και της αρκούδας στο Νυμφαίο www.arcturos.gr