ΑΡΘΡΑ
Οδύσσεια
Της Κοραλίας Τιμοθέου*
«Αλίμονο, είναι αλήθεια ν’ απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν
στους θεούς τα βάρη τους. Έρχεται λένε το κακό από μας –
κι όμως οι ίδιοι, κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται,
και πάνω απ’ το γραφτό τους».
Δίας, Ομήρου Οδύσσεια, Μέρος πρώτο «Τηλεμαχία», Ραψωδία α, στίχοι 36-39
Ανέκαθεν ο άνθρωπος είχε την τάση να φορτώνει τα προβλήματά του αλλού. Πάντα φταίει κάποιος άλλος και αν δεν υπάρχει ένας αποδιοπομπαίος τράγος εύκαιρος, τότε σίγουρα φταίει ο Θεός! Προφανώς 2,5 χιλιάδες χρόνια μετά τον Όμηρο, δεν έχουμε ξεπεράσει ακόμα την εικόνα του Θεού-Δία που κάθεται στον ουράνιο θρόνο του, κόβει και ράβει ζωές και πεπρωμένα.
Τόσο εμπιστευόμαστε τον δημιουργό μας που του προσάπτουμε τα χειρότερα. Πιστεύουμε μεν σε μια αγαθή γενεσιουργό δύναμη την οποία όμως φανταζόμαστε να περνά τον ελεύθερο της χρόνο αποφασίζοντας, ξεχωριστά για τον καθένα μας, πώς θα μας τιμωρήσει, πώς θα μας δοκιμάσει, πώς θα μας βασανίσει. Μια αγαθή δύναμη που ενίοτε μας χορεύει στο ταψί.
Οι επιτυχίες μας λοιπόν είναι δικές μας και οι αποτυχίες μας κάποιου άλλου. Πολύ βολικό. Μήπως ήρθε η ώρα, εμείς οι ενήλικες, να αναλάβουμε 100% ευθύνη για τις πράξεις μας; Όλες; Τις σωστές και τις λανθασμένες, τις πετυχημένες και τις αποτυχημένες, αυτές που μας κάνουν περήφανους και αυτές που μας ντροπιάζουν; Πράγματα συμβαίνουν. Τι κάνουμε όμως εμείς μ’ αυτά; Πώς δρούμε; Πώς αντιδρούμε; Πώς μιλούμε και πώς φερόμαστε; Τι επιλέγουμε κάθε φορά;
Ευθύνη έχουμε μόνο για τον εαυτό μας. Την αναλαμβάνουμε όμως πλήρως; Μέχρι το τέλος; Χωρίς δικαιολογίες; Πάντα και παντού;
Κάνουμε λάθη; Φυσικά!
Τα παραδεχόμαστε; Ζητούμε συγνώμη; Μαθαίνουμε από αυτά; Λαμβάνουμε διορθωτικά μέτρα; Προληπτικά, ώστε να μην τα επαναλάβουμε; Συγχωρούμε τον εαυτό μας; Προχωρούμε μπρος, λίγο σοφότεροι;
Το σύμπαν είναι φιλικό, εχθρικό, ουδέτερο; Τι σημασία έχει; Κάνουμε ή δεν κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε; Μόνο αυτό μπορούμε να ελέγξουμε.
«Συν Αθηνά και χείρα κίνει».
Η δημιουργία έχει θετικό πρόσημο. Κάθε φορά που δημιουργούμε, κάτι συνεισφέρουμε, κτίζουμε, προσθέτουμε αξία. Χρησιμοποιούμε τη δική μας γενεσιουργό δύναμη, γνήσια παιδιά του αγαθού.
Η καταστροφή έχει αρνητικό πρόσημο. Κάθε φορά που καταστρέφουμε, κάτι αφαιρούμε από τον πλανήτη: αγαθά, γνώση, ασφάλεια, αγάπη, ανθρώπινες ζωές. Στερούμε κάτι από τον κόσμο, σημαντικό ή ασήμαντο. Γινόμαστε μια μικρή μαύρη τρύπα.
Αδράνεια ίσον μηδέν. Καθόμαστε και περιμένουμε: να ζήσουν άλλοι, να αποφασίσουν άλλοι, να δράσουν άλλοι (για μας;).
Αναγνωρίζοντας την έμφυτη ικανότητά μας για δημιουργία ή καταστροφή και τον αντίκτυπο των ενεργειών μας πρώτα σε εμάς και μετά στον υπόλοιπο κόσμο, μπορούμε να επιλέξουμε το επόμενο μας βήμα. Τι πρόσημο θα έχει; Θα κτίσουμε; Θα χαλάσουμε; Θα παραμείνουμε θεατές; Θα επιχειρήσουμε αυτό που θέλουμε; Εύκολο; Δύσκολο; Τέλειο; Ατελές; Με λάθη; Χωρίς; Δεν έχει σημασία. Η ώθηση που μας δίνει η δημιουργία, η οποιαδήποτε δημιουργία, ένα μικρό βήμα, μια απλή προσθήκη, μια εποικοδομητική ενέργεια, είναι η κινητήρια δύναμη που μας κρατά σε εγρήγορση και μπορεί να μας οδηγήσει κάποτε κάπου.
Η Οδύσσεια του ανθρώπου ξεκινά από μέσα του. Προβάλλεται προς τα έξω μέσω των ενεργειών και της συμπεριφοράς του. Μας το είπε ο Όμηρος, μας το είπε ο Καβάφης. Καταλάβαμε τίποτα;
Η εντός των τειχών Οδύσσεια προηγείται της εξωτερικής φουρτούνας. Αναγνωρίζοντας την έγκαιρα, μπορούμε να την αποτρέψουμε πριν εκδηλωθεί. Να ιχνηλατήσουμε τα συμπτώματα μέχρι την πηγή τους.
Ο Οδυσσέας ο εξερευνητής, ο πολεμιστής, είναι πρώτα πρώτα ιχνηλάτης. Αφουγκράζεται, παρατηρεί, μυρίζεται. Χρησιμοποιεί όλες του τις αισθήσεις. Αφομοιώνει το κάθε σημάδι. Είναι μεθοδικός, επίμονος, υπομονετικός.
Φτάνει στην αλήθεια. Την κοιτάζει κατάματα. Ναι, χρειάζεται θάρρος. Χρειάζεται ουδετερότητα.
Αποδέχεται την ευθύνη. Παραδέχεται το λάθος: καμία δικαιολογία!
Δείχνει κατανόηση – πρώτα στον εαυτό του. Δεν αυτομαστιγώνεται, δεν αυτοτιμωρείται. Δεν χρειάζεται.
Είναι καλός μαθητής. Μαθαίνει το μάθημα. Δεν γνώριζε. Τώρα όμως ξέρει.
Είναι αποτελεσματικός. Το σπαθί του ξεριζώνει το ζιζάνιο από τη ρίζα. Με ακρίβεια. Χωρίς παράπλευρες απώλειες. Καθαρές δουλειές.
Είναι θεραπευτής. Καθαρίζει με δροσερό νερό την πληγή του αλλά και τις πληγές όσων πόνεσαν μαζί του ή εξ υπαιτιότητάς του. Επουλώνει όλα τα τραύματα μαζί. Η οικονομία κλίμακας πάντα συμφέρει.
Είναι ευέλικτος. Επαναξιολογεί την κατάσταση. Αποβάλλει τα περιττά φορτία που κουβαλούσε. Κρατά μόνο ότι θα του είναι χρήσιμο από δω και πέρα.
Είναι διορατικός. Ξέρει που θα πάει μετά, το επόμενο του βήμα.
Είναι αποφασιστικός. Προχωρεί μπροστά, ότι κι αν συμβαίνει, ο κόσμος να χαλάσει.
Είναι πολεμιστής του φωτός.