Υιοθετώντας μια οικογένεια

Δεν έχουν όλα τα παιδιά την πολυτέλεια να μεγαλώνουν και με τους δύο τους γονείς, με αδέλφια, παππούδες και γιαγιάδες, σε λειτουργικές, ισορροπημένες και εύρυθμες οικογένειες. Ούτε όλοι οι ηλικιωμένοι που είναι σε ιδρύματα ή έξω από αυτά έχουν παιδιά ή εγγόνια που θέλουν και μπορούν να τους επισκέπτονται, να τους φροντίζουν και να τους νοιάζονται.

Σε όλο τον κόσμο, ακόμα και στην Κύπρο, εξειδικευμένα προγράμματα*, όπως αυτό του  «Μεγάλου Αδελφού» στις ΗΠΑ (όχι το τηλεοπτικό παιχνίδι), κάνουν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους. Στα πλαίσια των προγραμμάτων αυτών, ο καθένας μπορεί να «υιοθετήσει», αν το επιθυμεί, ένα γηραιότερο ή ένα νεαρότερο άτομο (ή και τα δύο ή και περισσότερα) καλύπτοντας έτσι ένα υφιστάμενο κενό στις ζωές τους.

Ο «Μεγάλος Αδελφός» ή «η Μεγάλη Αδελφή» είναι συνήθως ένα άτομο της τοπικής κοινότητας που αναλαμβάνει να περνά συστηματικά χρόνο με κάποιο μικρότερο παιδί το οποίο μεγαλώνει χωρίς ένα υγιές πρότυπο πατέρα, μητέρας ή βιολογικών αδελφιών.

Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε-έναν-παππού» φέρνει κοντά ηλικιωμένους ανθρώπους και φοιτητές ή άλλους νέους οι οποίοι παίζουν το ρόλο των παιδιών ή εγγονιών τους, αναλόγως της ηλικίας.

Τα προγράμματα αυτά είναι καθαρά εθελοντικά και το μόνο όφελος των συμμετεχόντων εθελοντών είναι ο ποιοτικός χρόνος που περνούν με το άτομο κάτω από τη φροντίδα τους. Το εκπληκτικό είναι ότι ενώ η εισήγηση είναι η συστηματική συντροφιά για μια ώρα την εβδομάδα, οι εθελοντές περνούν κατά μέσο όρο τέσσερεις ώρες με τους θετούς τους «συγγενείς». Αυτό επιβεβαιώνει τα όσα οι εμπνευστές των προγραμμάτων υποψιάζονταν, ότι δηλαδή ευεργετούνται εξίσου και οι δύο πλευρές της εξίσωσης. Οι εθελοντές δηλώνουν ότι ωφελούνται τόσο συναισθηματικά όσο και γνωστικά από τις σχέσεις που δημιουργούν. Λαμβάνουν μαθήματα ζωής, διδάσκονται τη σοφία των παππούδων και γιαγιάδων μας, θυμούνται την παιδική τους αθωότητα, εκτίθενται στον πόνο και την ανάγκη των γύρω τους, μαθαίνουν να βρίσκουν πρακτικές λύσεις σε υπαρκτά καθημερινά προβλήματα μεγάλα και μικρά, καλλιεργούν το αίσθημα της αξίας που δημιουργείται μέσω της προσφοράς, ενισχύουν την αισιοδοξία τόσο τη δική τους όσο και του ατόμου που βοηθούν, αισθάνονται πιο ενεργοί και ολοκληρωμένοι πολίτες, αποκτούν δύναμη, ευελιξία και ψυχική αντοχή.

Οι ευεργετούμενοι από την άλλη λαμβάνουν όσα δεν μπορούν να τους προσφέρουν οι μεγάλοι απόντες της ζωής τους: στήριξη, σιγουριά, ασφάλεια, αισιοδοξία, ελπίδα. Είναι υπέροχο να σε αγαπά και να σε νοιάζεται ένας δικός σου άνθρωπος αλλά είναι δύο φορές πιο δυνατό να εισπράττεις σημασία, υποστήριξη και αγάπη από έναν, μέχρι πρότινος, εντελώς άγνωστο που επέλεξε οικειοθελώς να ασχοληθεί μαζί σου, χωρίς να του το επιβάλλει το οικογενειακό DNA ή ένα πιστοποιητικό γεννήσεως.

Έρευνες έδειξαν ότι οι κοινωνίες στις οποίες είναι ενεργές όλες οι γενιές στο οικογενειακό περιβάλλον είναι υγιέστερες και ευτυχέστερες, με χαμηλότερα επίπεδα εγκληματικότητας και νεανικής παραβατικότητας, καλύτερα μαθησιακά και ακαδημαϊκά αποτελέσματα, υψηλότερο προσδόκιμο ζωής και χαμηλότερο κόστος στις υπηρεσίες υγείας.

Η υιοθεσία δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπινου είδους. Μελέτες γύρω από τη ζωή των λύκων κατέληξαν στο ασφαλές συμπέρασμα ότι όταν μια αγέλη χάσει ένα μέλος της, μέσα στους επόμενους μήνες, είναι πολύ πιθανό να «υιοθετήσει» ένα μοναχικό λύκο, πιθανότατα της ηλικίας περίπου του αποβιώσαντος. Με αυτό τον τρόπο καλύπτει το συναισθηματικό κενό της απώλειας του μέλους και ίσως και κάποια πρακτικά και λειτουργικά προβλήματα της ομάδας.

Με βάση αυτή την παρατήρηση, φαντάζει φυσιολογική η τάση του ατόμου να επιζητεί σχέσεις με ανθρώπους που ηλικιακά, τουλάχιστον, λείπουν από τη ζωή του.

Ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή όχι δομημένων προγραμμάτων, η «υιοθεσία» ατόμων που μας χρειάζονται, είναι πρωτοβουλία που μπορεί να πάρει ο καθένας, εκεί όπου φυσικά υπάρχει η σύμφωνη γνώμη και το εμφανές όφελος και για τις δύο πλευρές. Νοουμένου πάντα ότι διασφαλίζεται η ασφάλεια όλων των συμμετεχόντων.

Τι πολυτέλεια να επιλέγει κανείς την οικογένειά του και να τη διευρύνει με περισσότερα αδέλφια, γονείς, παιδιά και εγγόνια!

* www.koraliatimotheou.com, Ann Brenoff, Adopt-A-Grandparent Programs