Τα μυστικά της μακροζωίας

Της Κοραλίας Τιμοθέου

Κανένας δεν έχει βρει μέχρι σήμερα το ελιξίριο της μακροζωίας.  Τα 35 τρισεκατομμύρια κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού ανανεώνονται κάθε 8 χρόνια, κάθε φορά με κάποια φθορά η οποία αυξάνεται εκθετικά.  Ομάδα του περιοδικού National Geographic με επικεφαλής τον Dan Buettner επισκέφθηκαν τρία μέρη στον πλανήτη όπου οι άνθρωποι απολαμβάνουν περισσότερα και ποιοτικότερα χρόνια ζωής.  Η επιστημονική ομάδα μελέτησε τις συνήθειες των ανθρώπων αυτών και έβγαλε κάποια κοινά συμπεράσματα.  Σε ομιλία του στο TED, o Dan Buettner εξηγεί ότι η μακροζωία μας καθορίζεται μόνο στο 10% από τα γονίδια μας, ενώ το υπόλοιπο 90% επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής μας.

Πρώτος σταθμός της ομάδας του National Geographic ήταν η περιοχή Νουόρο στο ιταλικό νησί της Σαρδηνίας.  Εκεί εντοπίζεται ο γηραιότερος αντρικός πληθυσμός παγκοσμίως.  Στους δρόμους του Νουόρο, είναι σύνηθες φαινόμενο ένας εκατονταδυάχρονος παππούς να οδηγεί τη μοτοσυκλέτα του για να πάει στη δουλειά του και αν μπεις σε μπαρ ή καφετερία θα δεις τα τραπεζάκια γεμάτα από υπερήλικες να κουβεντιάζουν, να παίζουν παιγνίδια και να πίνουν τα ποτά τους.   Ένας εκατοντάχρονος υπερήλικας μπορεί άνετα να κερδίσει στο bras de fer έναν άντρα 60 χρόνια νεότερο!

Οι κάτοικοι της περιοχής είναι κυρίως βοσκοί και ως αποτέλεσμα κάνουν καθημερινά μέτρια σωματική άσκηση λόγω επαγγέλματος.  Η διατροφή τους είναι βασισμένη σε πράσινα λαχανικά, τυρί από το γάλα ζώων ελευθέρας βοσκής υψηλό σε ω-3 και ελάχιστο κρέας.  Στο Νουόρο οι κάτοικοι φτιάχνουν (και φυσικά καταναλώνουν) έναν ιδιαίτερο τύπο κρασιού το Cannonau το οποίο περιέχει την τριπλάσια, από το συνηθισμένο, ποσότητα σε πολυφαινόλες, οι οποίες έχουν αντιοξειδωτική δράση.  Οι επισκέπτες εντυπωσιάστηκαν επιπλέον από το πόσο κοινωνικοποιημένα και ενεργά είναι τα γηραιότερα μέλη της κοινότητας, γεγονός που όπως εικάζεται αυξάνει το προσδόκιμο ζωής κατά περίπου έξι χρόνια.  Τα παιδιά επίσης έχουν χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας και ασθενειών.  Οι ερευνητές αποκαλούν το φαινόμενο αυτό «επίδραση της γιαγιάς» (the grandmother effect).

Δεύτερος σταθμός της αποστολής ήταν το σύμπλεγμα ιαπωνικών νησιών της Οκινάουα, όπου καταγράφεται ο γηραιότερος γυναικείος πληθυσμός. Το μέρος αυτό έχει επίσης τα χαμηλότερα ποσοστά σωματικής ανικανότητας στον κόσμο, παρά τη μεγάλη ηλικία πολλών κατοίκων, το 1/5 των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού και το 1/6 των καρδιαγγειακών παθήσεων, κατ’ αναλογία πληθυσμού, σε σχέση με τις ΗΠΑ.  Είναι απόλυτα φυσιολογικό ο δάσκαλος του καράτε να είναι 102 ετών και ο ψαράς του χωριού 100.

Και πάλι η διατροφή βασίζεται σε φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα, καθώς και σε μεγάλες ποσότητες τοφού.  Οι κάτοικοι επίσης έχουν υιοθετήσει μικρές στρατηγικές για να μην παρατρώνε, όπως τη χρήση μικρότερων πιάτων, το σερβίρισμα στον πάγκο της κουζίνας και όχι στο τραπέζι, ώστε να μη βρίσκεται το φαγητό σε άμεση θέα.   Έχουν ως αρχή να σταματάνε το φαγητό όταν το στομάχι τους είναι 80% γεμάτο (περίπου).  Η διατροφή και οι συνήθειες που τη συνοδεύουν έχουν μια ιστορία  3.000 ετών και αποδίδονται στον Κομφούκιο.  Ονομάζεται η δίαιτα Hara Hatchi Bu.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι στην Οκινάουα οι άνθρωποι έχουν πολλούς και ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς, αλληλεξάρτηση και αλληλοϋποστήριξη, φιλίες που διαρκούν 100 χρόνια. Στα ιαπωνικά η λέξη «αφυπηρέτηση» δεν υπάρχει.  Οι άνθρωποι εργάζονται ή είναι χρήσιμοι με κάποιο τρόπο, σε όλα τα στάδια της ζωής τους.  Ανάλογα με τις ικανότητες, την ηλικία και τις συνθήκες μπορεί να αλλάξουν ασχολίες αλλά πάντοτε παραμένουν ενεργοί.  Όλοι γνωρίζουν το λόγο ύπαρξης τους, το Ikigai τους και γι’ αυτό έχουν πάντα ένα καλό λόγο να σηκώνονται το πρωί.

Στις ΗΠΑ, ο μακροβιότερος πληθυσμός εντοπίζεται στη Λόμα Λίντα, στην Καλιφόρνια.  Η κοινωνία στη Λόμα Λίντα είναι ετερογενής αλλά όλοι έχουν ένα κοινό:  είναι θρησκευόμενοι και τηρούν ευλαβικά τις συνήθειές τους.  Ακολουθούν τη διατροφή της Βίβλου (Γένεσις 1:26): καρπούς, δημητριακά και λαχανικά.  Σε εβδομαδιαία βάση αφιερώνουν 24 ώρες στην προσευχή, στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, στην κοινότητα τους και στην επαφή τους με τη φύση, κυρίως με οργανωμένες πεζοπορίες. 

Τι κοινά έχουν λοιπόν οι τρεις αυτές πολύ διαφορετικές μικρές κοινωνίες;

• Δεν κάνουν ποτέ γυμναστική χάριν της γυμναστικής αλλά ο τρόπος ζωής τους τους γυμνάζει: περπατούν, κάνουν χειρονακτική εργασία και περιποιούνται τον κήπο τους μέχρι τα βαθιά γεράματα.
• Η ζωή τους έχει σκοπό.
• Η διατροφή τους είναι λιτή και φυσική.
• Είναι δραστήριοι, κοινωνικοποιούνται και συναναστρέφονται με όμοιους τους.
• Αγαπούν ότι κάνουν και το κάνουν καλά και αποδοτικά. Παραμένουν και αισθάνονται χρήσιμοι σε ολόκληρη τη ζωή τους.
  
  

https://www.ted.com/talks/dan_buettner_how_to_live_to_be_100/up-next?language=nl