Λίγο ακόμα θα ιδούμε…

Της Κοραλίας Τιμοθέου*

Γεγονότα*:

• Η πλειοψηφία των ανθρώπων του πλανήτη (~75%) κατοικούν σε χώρες μεσαίου εισοδήματος.
• Τα τελευταία 20 χρόνια, το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν σε ακραίες συνθήκες φτώχειας έχει μειωθεί κατά 50%.
• Το μέσο προσδόκιμο ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σήμερα τα εβδομήντα χρόνια.
• Οι ετήσιοι θάνατοι λόγω φυσικών καταστροφών στον πλανήτη έχουν πέσει στο μισό τον τελευταίο αιώνα.
• Περίπου 80% των βρεφών σε όλο τον κόσμο εμβολιάζονται.
• Πάνω από 80% του πληθυσμού της γης έχει πρόσβαση στον ηλεκτρισμό.
• Σε καμιά χώρα του κόσμου δεν έχει αυξηθεί η παιδική θνησιμότητα τα τελευταία 20 χρόνια.

Βήμα-βήμα, χρόνο με το χρόνο ο κόσμος μας βελτιώνεται. Όχι σε όλους τους τομείς αλλά στη γενική του εικόνα. Αν και σίγουρα έχουμε ακόμα μεγάλες προκλήσεις να αντεπεξέλθουμε, έχουμε κάνει θεαματική πρόοδο. Προβλήματα υπάρχουν αλλά αναμφισβήτητα προοδεύουμε. Γιατί λοιπόν η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει μια τόσο μελανή εικόνα για τα πάντα;

Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως φταίνε τα ΜΜΕ γιατί μας τροφοδοτούν με μια τρομακτική εικόνα του κόσμου μας. Όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα ΜΜΕ όντως μας πουλάνε τα στραβά και τα ακραία αλλά ο μόνος λόγος είναι επειδή εμείς τόσο πρόθυμα τα αγοράζουμε. Νόμος της αγοράς: η προσφορά κυνηγά τη ζήτηση.

Η αντίληψή μας για τον κόσμο είναι πολύ δραματικότερη από την πραγματικότητα και αυτό οφείλεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το ανθρώπινο μυαλό. Ο εγκέφαλος μας έχει την τάση να βγάζει συχνά «αυτόματα», βιαστικά συμπεράσματα, χωρίς πολλή σκέψη, γιατί αυτό μας προστάτευε κάποτε από άμεσους και θανάσιμους κινδύνους. Αρεσκόμαστε στο κουτσομπολιό και τις δραματικές αφηγήσεις διότι χιλιάδες χρόνια πριν ήταν ο μόνος τρόπος να μάθουμε τι γινόταν πέρα απ’ το κατώφλι μας. Μας ελκύει η ζάχαρη και οι λιπαρές τροφές γιατί κάποτε μας έσωζαν τη ζωή σε συνθήκες μεγάλων λιμών. Διαθέτουμε πολλά ένστικτα στα οποία οφείλουμε την επιβίωση του ανθρώπινου είδους ωστόσο ο κόσμος στον οποίο σήμερα ζούμε είναι πολύ διαφορετικός από αυτό που ήταν κάποτε.

Δεν κατοικούμε πλέον σε σπηλιές, ούτε ντυνόμαστε με τομάρια ζώων. Αν καταφέραμε να βελτιώσουμε τις υποδομές μας τόσο πολύ, γιατί άραγε δεν ασχολούμαστε με τον ίδιο ζήλο για την αναβάθμιση του τρόπου σκέψης μας – του λογισμικού μας; Είναι αλήθεια λίγο ζόρικη αυτή η αναβάθμιση γιατί το λογισμικό μας είναι κρυμμένο και δεν φαίνεται, κωδικοποιημένο οπότε δύσκολο να το κατανοήσουμε και έχει τόσο καλογραμμένα και δυνατά προκαθορισμένα προγράμματα που πρέπει να γίνουμε λίγο …χάκερς για να τα παρακάμψουμε. Μπορούμε πάντως να εξελίξουμε συνειδητά την αντίληψη μας ώστε να χωράει τις νέες παραμέτρους του κόσμου μας: τα καλά νέα.

Η πιο συνηθισμένη κοσμοθεωρία

Πλούσιοι και φτωχοί - ο κόσμος είναι μοιρασμένος στα δύο. Λάθος: Ο κόσμος αναλύεται πλέον σε τέσσερα εισοδηματικά  επίπεδα* με την πλειοψηφία του πληθυσμού να βρίσκεται στη μέση. Αν και δύσκολο, είναι δυνατό να μεταπηδήσει κάποιος (ανοδικά) από το ένα επίπεδο στο άλλο.

Το πιο παραπλανητικό νούμερο

Μέσος όρος. Οι μέσοι όροι είναι χρήσιμοι για να παρουσιάσουμε μια εικόνα σε συντομία – με έναν αριθμό. Είναι ωστόσο πολύ συχνά παραπλανητικοί γιατί από την πληροφόρηση χάνονται οι ατομικές τιμές και όλη η διακύμανση, δηλαδή όλες οι χρήσιμες πληροφορίες!

Εσφαλμένη στάση

«Αναγνώριση της θετικής πλευράς των πραγμάτων αποτελεί αφέλεια και άρνηση της ωμής πραγματικότητας και μειώνει την αγωνιστικότητά μας». Τουναντίον: «τα πράγματα μπορεί να είναι κακά αλλά είναι σίγουρα καλύτερα». Αυτή είναι μια πιο αντικειμενική και ισορροπημένη άποψη για τον κόσμο και με βάση στατιστικές και στοιχεία* ισχύει στην πλειοψηφία θεμάτων (εξαιρείται  για παράδειγμα η τρομοκρατία η οποία αυξάνεται). Η μαχητικότητά μας ενισχύεται πολύ περισσότερο όταν οι καρποί της προσπάθειας μας δείχνουν να αποφέρουν παρά όταν προσπαθούμε μάταια. Γνωρίζοντας ότι η συνεισφορά μας είναι σπουδαία και μπορεί να γίνει ακόμα πιο σημαντική. Πετύχαμε πολλά. Χρειαζόμαστε «λίγο ακόμα, να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα…»*.

Μαθαίνοντας να χαλιναγωγούμε τη λαιμαργία μας για δράμα αποκτούμε μια πιο ρεαλιστική εικόνα της πραγματικότητας. Βρίσκουμε ενδιαφέρον, ελπίδα και έμπνευση σε πολλά από τα επιτεύγματά μας. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει ότι παύουμε να προσπαθούμε για το καλύτερο και πως γυρίζουμε την πλάτη μας σε όσους χρειάζονται φροντίδα. Αλλάζει όμως ο λόγος για τον οποίο το κάνουμε. Όχι λόγω τύψεων και ενοχών. Ούτε λόγω χρέους. Αλλά από γνήσια αγάπη και ενδιαφέρον για τους γύρω μας … και αυτό κάνει όλη τη διαφορά.

* www.koraliatimotheou.com,

Factfulness, Hans Rosling,

«Λίγο ακόμα», Γιώργος Σεφέρης (Απεβίωσε: 20 Σεπτεμβρίου 1971)