ΑΡΘΡΑ
Η δύναμη του ευάλωτου
Της Κοραλίας Τιμοθέου*
Η πραγματική κοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, η αληθινή σύνδεση, είναι εφικτή μόνο όταν εκθέσουμε τον εαυτό μας προς τα έξω. Όταν συμφιλιωθούμε με τις ατέλειες και τις αδυναμίες μας τόσο ώστε να είμαστε διατεθειμένοι και άνετοι να προβάλουμε τον πραγματικό, ατελή εαυτό μας, στον κόσμο.
Για να συμβεί αυτό χρειάζεται κουράγιο. Αντίθετα με την εικόνα που σκιαγραφεί η κοινωνία μας, κουράγιο δεν είναι η απουσία φόβου. Είναι η παρουσία του, η αναγνώριση του και η συνειδητή επιλογή να τον αψηφήσουμε. Κουράγιο υπάρχει εκεί όπου υπάρχει φόβος χωρίς όμως να είναι ικανός να μας σταματήσει. Η λέξη «κουράγιο» προέρχεται από το λατινικό «cor» που σημαίνει καρδιά. Η αρχική χρήση της λέξης ήταν «να πεις την ιστορία του ποιος είσαι με όλη σου την καρδιά». Κουράγιο λοιπόν, εξ ορισμού, θα πει να κοιτάξω τον εαυτό μου στον καθρέφτη της αλήθειας παρόλο που φοβάμαι ότι δεν θα μου αρέσουν όλα όσα θα δω. Να αποποιηθώ την εικόνα αυτού που πρέπει να είμαι και να αποδεχτώ αυτό που είμαι. Όταν συμφιλιωθώ με το είδωλό μου, τότε θα μπορέσω να εκτεθώ στον κόσμο χωρίς να αισθάνομαι την ανάγκη να αμυνθώ. Όταν δεν θα χρειάζεται πλέον να αμυνθώ δεν θα χρειάζεται ούτε να επιτεθώ και άρα θα μπορώ απλώς να υπάρχω, εν ειρήνη. Διατεθειμένη να αγαπήσω τις τέλειες μου ατέλειες. Να βρω και τις ατέλειες των άλλων εξίσου υπέροχες.
Έχουμε μάθει να θεωρούμε την ευάλωτη μας ύπαρξη ως αδυναμία και θανάσιμο αμάρτημα. Γι’ αυτό αποκοιμίζουμε τον εαυτό μας με το παραμύθι της εφικτής τελειότητας. Χρειάζεται κουράγιο να μην είσαι τέλειος. Η ανικανότητα μας να είμαστε τέλειοι, ή αλλιώς η ικανότητα μας να είμαστε ατελείς, έχει καταντήσει πηγή ντροπής και φόβου ενώ στην πραγματικότητα συνιστά γενέτειρα δημιουργικότητας, ανακάλυψης, χαράς, σύνδεσης. Όσα μας καθιστούν ευάλωτους μας κάνουν ταυτόχρονα αληθινούς.
Είμαστε ευάλωτοι γιατί δεν ελέγχουμε κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό μας. Είμαστε ευάλωτοι κάθε φορά που επενδύουμε σε μια σχέση που μπορεί να ευοδωθεί αλλά μπορεί και όχι. Κάθε φορά που τείνουμε το χέρι χωρίς καμία εγγύηση ότι θα βρούμε ανταπόκριση. Είμαστε ευάλωτοι κάθε φορά που ζητάμε βοήθεια. Κάθε φορά που περιμένουμε τις ιατρικές αναλύσεις ή τα αποτελέσματα κάποιας εξέτασης. Πόσο ευάλωτο είναι ένα μικρό παιδί το πρωί των Χριστουγέννων! Αν πετάξουμε το δώρο του στα σκουπίδια, μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο καταρρέει το σύμπαν του. Πόσο αξιαγάπητο όμως το καθιστά αυτή η εύθραυστη του κατάσταση!
Είναι ανέφικτο να αποκοιμίσουμε επιλεκτικά τα συναισθήματά μας. Να κλείσουμε την πόρτα στη λύπη, τον φόβο, τον θυμό, την απογοήτευση ενώ να αναμένουμε να νιώθουμε τη χαρά, την ευτυχία, την ελπίδα, την αισιοδοξία. Είναι «όλα ή τίποτα», οπότε επιλέγουμε το «τίποτα» γιατί μας τρομάζει το «όλα». Καταντούμε άτονοι, εθιζόμαστε στο φαγητό, το ποτό, το τσιγάρο, την τηλεόραση. Οι θρησκείες μετατρέπονται από κοιτίδες ελπίδας, μυστηρίου και στήριξης σε αυτοκρατορίες νόμων, κανόνων και ιεραρχιών με στόχο τη δημιουργία «τέλειων» πιστών. Η πολιτική από τις συζητήσεις της εκκλησίας του δήμου καταντά μια ατέλειωτη σκυταλοδρομία μομφών, κατάκρισης, ενοχοποίησης. Όλες άγονες προσπάθειες συγκάλυψης της τρωτής μας ύπαρξης.
Ο ηγέτης ωστόσο που ξανοίγεται στον κόσμο με τις αδυναμίες του, παραδέχεται τα λάθη του, μοιράζεται τους φόβους και τις ανησυχίες του, αποκτά το ισχυρότερο όπλο στον πλανήτη: την αυθεντικότητα. Αυθεντία και αυθεντικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Χρειάζεται κουράγιο ένας ηγέτης, διευθυντής, δάσκαλος, φίλος να ανοίξει την καρδιά του και να μοιραστεί τη χαρά και τον πόνο του, να παρουσιαστεί τρωτός, ατελής. Αν το κάνει όμως, όχι μόνο δεν θα χάσει την εκτίμηση των γύρω του αλλά θα κερδίσει τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη τους γιατί όλοι θέλουν για φίλο και καθοδηγητή ένα γνήσιο άνθρωπο κι όχι ένα ρομπότ. Γιατί όταν μπορέσουν να ταυτιστούν μαζί του οι μαθητές, οι συμπολίτες, οι φίλοι, θα τον αποδεχτούν ως δικό τους κι όχι ως κάτι ουρανοκατέβατο, ξένο, άπιαστο, πλαστό, απρόσωπο, σουρεαλιστικό. Το mea culpa δεν είναι απλά και μόνο παραδοχή ενός λάθους. Είναι αποδοχή της ανθρώπινης αδυναμίας, της θνητότητας, της ατέλειας.
Ευάλωτος σημαίνει ζωντανός, ικανός να πορευθείς μέσα από την αβεβαιότητα, το ρίσκο, συναισθηματικά εκτεθειμένος. Η δύναμή μας έγκειται στην αποδοχή της ευάλωτης μας φύσης. Είναι η μεγαλύτερη απόδειξη θάρρους και σθένους. Μας δίνει την ικανότητα να ανοιγόμαστε, να συνδεόμαστε, να μαθαίνουμε, να προσαρμοζόμαστε. Να κάνουμε λάθη και να τα διορθώνουμε. Να είμαστε εύπλαστοι και προσιτοί.