Επαγγελματικός προσανατολισμός - Ikigai

Της Κοραλίας Τιμοθέου

«Κάνε το χόμπι σου επάγγελμα και δεν θα χρειαστεί να δουλέψεις ούτε μια μέρα στη ζωή σου», Κομφούκιος

Μπορεί να ακούγεται ρηχό, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η επαγγελματική αποκατάσταση προκαλεί αγωνία στους νέους και η επίτευξη της συνιστά άθλο.  Μακροπρόθεσμα ωστόσο, ίσως δεν αποτελεί ούτε ουτοπία, ούτε πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα.

• Τι συνιστά την ιδανική επαγγελματική αποκατάσταση; Ο μισθός, το ωράριο, η μονιμότητα, το εργασιακό περιβάλλον, η ασφάλεια και η υγεία, η κοινωνική καταξίωση;  Όλα αυτά μαζί; Ή μήπως είναι κάτι βαθύτερο, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανθρώπινη φύση; 
  
  

Είναι ενδιαφέρον να δούμε τι πιστεύει ένας λαός πολύ διαφορετικός από εμάς.  Οι κάτοικοι της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου χρησιμοποιούν τη φιλοσοφία ikigai για να περιγράψουν και να επιλέξουν την ιδανική επαγγελματική καριέρα. Για τους Ιάπωνες Ikigai θα πει “λόγος ύπαρξης”.  Στα ιαπωνικά νησιά της Οκινάουα, οι άνθρωποι έχουν την πεποίθηση ότι για να είναι κάποιος ευτυχισμένος, πρέπει μέσα από τη ζωή του να υλοποιεί τον προορισμό του.  Για να το επιτύχει όμως αυτό πρέπει να εφαρμόσει το ikigai στην επαγγελματική του ζωή.

• Πού κρύβεται όμως το ikigai;

Για τον καθένα από εμάς, το ikigai βρίσκεται εκεί όπου συγκλίνουν τέσσερεις βασικοί παράγοντες:

1. Κάτι που αγαπάς (το πάθος ή το μεράκι σου)
2. Κάτι που χρειάζεται ο κόσμος, η ανθρωπότητα (η αποστολή σου)
3. Κάτι στο οποίο είσαι καλός (η τέχνη ή η κλήση σου)
4. Κάτι για το οποίο θα μπορείς να αμείβεσαι (το επάγγελμα σου).

Οι Ιάπωνες λοιπόν, θεωρούν πως αν κάποιος καταφέρει να συνδυάσει και τους τέσσερεις παράγοντες αυτούς, τότε όχι μόνο θα είναι επιτυχημένος επαγγελματικά αλλά θα αισθάνεται ολοκληρωμένος και ευτυχισμένος άνθρωπος.  Κάτι που με τη σειρά του θεωρείται το κλειδί για την καλή υγεία και τη μακροζωία.

Συνδυασμός ακόμη και τριών από τους τέσσερις παράγοντες αφήνει ένα σημαντικό κενό:

• Αν κάνεις κάτι το οποίο αγαπάς, στο οποίο είσαι καλός και το οποίο ο κόσμος χρειάζεται αλλά για το οποίο δεν μπορείς να λάβεις αμοιβή, τότε νιώθεις μεν ικανοποίηση από την εργασία και την προσφορά σου, αλλά δεν έχεις πόρους προς το ζην. Είσαι δυστυχισμένος.
• Αν κάνεις κάτι το οποίο αγαπάς, στο οποίο είσαι καλός και για το οποίο μπορείς να αμείβεσαι αλλά είναι άχρηστο ή ζημιογόνο για την ανθρωπότητα, τότε μακροπρόθεσμα αισθάνεσαι άχρηστος στη σκακιέρα της ζωής και παρόλη τη βραχυπρόθεσμη ικανοποίηση, είσαι δυστυχισμένος.
• Αν κάνεις κάτι στο οποίο είσαι καλός, το οποίο σου εξασφαλίζει αμοιβή και είναι χρήσιμο στον κόσμο αλλά δεν το αγαπάς, τότε ζεις άνετα αλλά αισθάνεσαι κενός και ανικανοποίητος. Είσαι δυστυχισμένος.
• Αν κάνεις κάτι που αγαπάς, είναι χρήσιμο στον κόσμο, σε αμείβει αλλά δεν το κάνεις καλά, τότε ζεις με αίσθημα εφησυχασμού, ίσως και περηφάνιας, ταυτόχρονα όμως και αβεβαιότητας. Είσαι δυστυχισμένος.
  
  

Μόνο η τομή και των τεσσάρων προϋποθέσεων είναι αληθινά χρυσή και αξίζει την επένδυση μας, γιατί οδηγεί στην ευτυχία. Αν θέλουμε λοιπόν να βρούμε το ikigai μας, δεν έχουμε παρά να δώσουμε ειλικρινείς απαντήσεις στα τέσσερα ερωτήματα:

• Τι είναι αυτό ή αυτά που αγαπώ να κάνω;
• Σε τι από αυτά είμαι καλός, ικανός;
• Τι από αυτά χρειάζεται ο κόσμος;
• Τι από αυτά θα μπορούσα να κάνω εξασφαλίζοντας λογική αμοιβή;

Αν οι νέοι μας καταφέρουν να απαντήσουν σε αυτές τις ερωτήσεις, ίσως έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ακολουθήσουν την καλύτερη, γι’ αυτούς, πορεία.  Αν θέσουμε δε τα ερωτήματα αυτά στους εαυτούς μας, ίσως βρεθούμε προς εκπλήξεως και ίσως είναι καιρός για αλλαγές.  Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι Γιαπωνέζοι…