ΑΡΘΡΑ
Δια θεωρίας Αϊνστάιν
Της Κοραλίας Τιμοθέου*
Όταν ένας άντρας καθίσει παρέα με ένα χαριτωμένο κορίτσι για μια ώρα, θα του φανεί ότι έχει περάσει ένα λεπτό. Όμως άσε τον να καθίσει πάνω σε μια καυτή λαμαρίνα για ένα λεπτό και θα του φανεί παραπάνω από μια ώρα. Αυτή είναι η σχετικότητα.
Όλα στη ζωή είναι σχετικά γιατί τα βλέπουμε υπό το πρίσμα της προσωπικής μας υποκειμενικότητας. Όσο απλό κι αν ακούγεται, εφόσον το συνειδητοποιήσουμε και το θυμόμαστε σε κάθε μας δοσοληψία και αντίδραση, η ζωής μας θα είναι πολύ πιο ήρεμη.
Η σπουδαιότερη απόφαση που μπορούμε να πάρουμε είναι αν θα ζήσουμε σε ένα σύμπαν φιλικό ή εχθρικό.
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον Άλμπερτ Αϊνστάιν ως φυσικομαθηματικό. Ωστόσο υπήρξε πάνω απ’ όλα φιλόσοφος, στοχαστής και ανθρωπιστής. Η εξερεύνηση των δυνάμεων και κανόνων του σύμπαντος κάθε άλλο παρά κυνικό τον κατέστησε. Υπήρξε ένας άνθρωπος εξαιρετικά ευαίσθητος όσον αφορά την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η κοσμοθεωρία του δεν απορρίπτει την ύπαρξη μιας ανώτερης γενεσιουργού δύναμης, ούτε τη δύναμη του ανθρώπου να κινήσει με τη θέλησή του βουνά. Η στάση που ο καθένας τηρεί στη ζωή είναι καθαρά επιλογή του.
Υπάρχουν δυο τρόποι να βλέπεις τη ζωή: ο ένας να πιστεύεις ότι δεν υπάρχουν θαύματα. Ο άλλος να πιστεύεις ότι όλα είναι θαύμα.
Η εκπληκτική του ευφυΐα και η ικανότητά του στις θετικές επιστήμες, σε καμία περίπτωση δεν τον οδήγησαν σε «υπολογιστική» θεώρηση της ζωής. Μάλλον το αντίθετο. Ίσως ήταν ο αυθορμητισμός, το δέος, η έκπληξη, η ικανότητά του να βλέπει τα πάντα μέσα από τα μάτια μικρού παιδιού, που τον οδήγησαν στην τόλμη να ζητήσει να εξηγήσει τα ανεξήγητα. Ίσως να ήταν ακριβώς αυτό που θα αποκαλούσαμε αφέλεια και θράσος: ο ενθουσιασμός του να ανακαλύψει τον κόσμο. Χαρακτηριστικό των ανθρώπων που επιτυγχάνουν μεγάλες ανακαλύψεις είναι ο συνδυασμός της παιδικής αθωότητας και της δημιουργικής φαντασίας. Για τον εαυτό του έλεγε: «Δεν έχω ιδιαίτερα ταλέντα αλλά βεβαίως είμαι βαθύτατα περίεργος». Και για τη γνώση: «Αυτό που έχει σημασία είναι να μην σταματάμε να κάνουμε ερωτήσεις. Το μυστήριο είναι το ωραιότερο πράγμα που μπορούμε να βιώσουμε. Είναι η πηγή κάθε αληθινής τέχνης και κάθε αληθινής επιστήμης.»
Αν δεν συγκρουστούμε με τη λογική, δεν θα φτάσουμε πουθενά. Κάθε μέρα μαθαίνουμε περισσότερα και καταλαβαίνουμε λιγότερα.
Πέρα λοιπόν από τη γνώση που αποκτάται με τη χρήση των πέντε μας αισθήσεων, βρίσκεται η δύναμη της διαίσθησης. Η έκτη αίσθηση η οποία είναι έμφυτη σε όλους μας αλλά είναι πιο ήπια και «ντροπαλή» και κρύβεται εξ αιτίας του θορύβου, της ταχύτητας και της σύγχυσης της καθημερινότητας. Χρειάζεται ηρεμία και αγάπη για να ξεμυτίσει από την κρυψώνα της. Ο Αϊνστάιν το γνωρίζει καλά αυτό: «Ο διαισθητικός νους είναι ιερό δώρο και ο λογικός νους πιστός υπηρέτης. Δημιουργήσαμε μια κοινωνία που αποδίδει τιμές στον υπηρέτη κι έχει ξεχάσει το δώρο.»
Δε αποκλείεται η διαίσθηση του να ήταν αυτή που τον οδήγησε στις μεγαλύτερες του ανακαλύψεις για τον κόσμο μας.
Το μόνο που εμποδίζει τη μάθηση μου είναι η εκπαίδευση.
Άκουσα κάποτε μια γυναίκα με εκπληκτικές διαισθητικές ικανότητες να λέει ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι καλύτερα να σταματήσουμε να μαθαίνουμε από τους δασκάλους μας και να ακολουθήσουμε το δικό μας ένστικτο. Πράγματι. Ορισμένες φορές κάποια πράγματα δεν ωφελεί να τα διαβάσουμε, ούτε αρκεί να βασιστούμε σε μαρτυρίες άλλων. Πρέπει να μάθουμε τον τρόπο να ανακαλύπτουμε και μετά να ζούμε τις δικές μας εμπειρίες. Σε κάποιες περιπτώσεις η υπερβολικά καλουπωμένη εκπαίδευση που μας προσφέρεται στο …πιάτο αποτελεί περισσότερο τροχοπέδη παρά έναυσμα για νέες ανακαλύψεις. Ιδιαίτερα εκεί όπου το status quo αμφισβητείται. Γι’ αυτό και οι χαρισματικοί δάσκαλοι είναι αυτοί που προσφέρουν περισσότερο εργαλεία παρά έτοιμα συμπεράσματα στους μαθητές τους, έτσι που αυτοί με τη σειρά τους να είναι σε θέση να προχωρήσουν στις δικές τους ανακαλύψεις και τα προσωπικά τους μοναδικά βιώματα.
Εγώ δεν διδάσκω τους μαθητές μου. Απλώς τους παρέχω τις συνθήκες στις οποίες μπορούν να μάθουν.
Απλός, οραματιστής, αλτρουιστής, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έχει συλλάβει το νόημα της ζωής: την ομορφιά του αέναου ταξιδιού της ψυχής προς την εξέλιξη, την ανακάλυψη και το φως: «Με ευχαριστεί να ταξιδεύω αλλά μισώ το να φτάνω κάπου.»